ΣΚΟΠΟΙ
Το κεφάλαιο αυτό αναφέρεται στις παρακάτω βασικές προβολές ακτινολογικής εξέτασης της ωμικής ζώνης:
▶Π-ο προβολή γληνοβραχιόνιας άρθρωσης.
▶Π-ο προβολή ώμου.
▶Π-ο προβολή ωμοπλάτης.
▶Πλάγια προβολή ωμοπλάτης.
▶Ο-π προβολή κλείδας 20° ουραία.
Μετά την ολοκλήρωση αυτής της ενότητας θα πρέπει να είσαι σε θέση:
1.Να περιγράφεις την τοποθέτηση του ασθενούς σε κάθε βασική προβολή της ωμικής ζώνης.
2.Να αναφέρεις το σημείο επικέντρωσης, την κλίση της λυχνίας, την έκταση του ακτινογραφικού πεδίου και τα μέτρα ακτινοπροστασίας που πρέπει να λαμβάνεις σε κάθε προβολή.
3.Να αναφέρεις, για κάθε προβολή, τους προτεινόμενους τεχνικούς παράγοντες (kVp, ενισχυτική πινακίδα, χρήση αντισκεδαστικού διαφράγματος, εστιακή απόσταση) για την παραγωγή μιας αποδεκτής ακτινογραφίας.
4.Να εξηγείς τη χρησιμότητα κάθε βασικής προβολής της ωμικής ζώνης.
5.Να αναγνωρίζεις σε ακτινογραφίες της ωμικής ζώνης τα διάφορα ανατομικά και ακτινοανατομικά μορφώματα.
6.Να κάνεις ακτινογραφική κριτική σε ακτινογραφίες που σου επιδεικνύονται με βάση τα κριτήρια αξιολόγησης και να αναγνωρίζεις τα κοινά λάθη τοποθέτησης.
7.Να περιγράφεις τις απαραίτητες τροποποιήσεις στις βασικές προβολές για άτυπους ή τραυματισμένους ασθενείς κατά τον ακτινογραφικό έλεγχο της ωμικής ζώνης.
8.Να αποκτήσεις τις απαιτούμενες ικανότητες για τον ακτινογραφικό έλεγχο της ωμικής ζώνης.
9.Να επιδεικνύεις την τοποθέτηση του ασθενούς σε κάθε βασική προβολή της ωμικής ζώνης.
ΣΚΕΠΤΙΚΟ & ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
Το σχήμα και η δομή της ωμικής ζώνης είναι τέτοια, που κατά τον ακτινολογικό έλεγχο της περιοχής απαιτείται στροφή του σώματος, κλίση της λυχνίας και κατάλληλη τοποθέτηση του βραχιονίου. Για την επίτευξη, λοιπόν, ικανοποιητικών αποτελεσμάτων κατά τον ακτινογραφικό έλεγχο της ωμικής ζώνης, θα πρέπει να μάθεις και να κατανοείς την ανατομία και τις σχέσεις μεταξύ των διαφόρων οστών της περιοχής. Θα πρέπει να μάθεις, με σωστή σειρά, τα απαραίτητα βήματα για την τοποθέτηση του εξεταζόμενου τμήματος, τον ακριβή τρόπο σχετικής τοποθέτησης του εξεταζόμενου τμήματος (στροφή, γωνία) καθώς και το ακριβές σημείο επικέντρωσης. Η κατανόηση της σημασίας της θέσης του εξεταζόμενου θέματος σε σχέση με την πορεία της κεντρικής ακτίνας θα σε βοηθήσει στο να μπορείς να κάνεις εύκολα τροποποιήσεις της τεχνικής όταν η κατάσταση του ασθενούς δεν επιτρέπει την τοποθέτηση του στις βασικές προβολικές θέσεις.
Ακόμη, θα πρέπει να μπορείς να αναγνωρίζεις τα διάφορα ανατομικά μόρια που αναδεικνύονται στην ακτινογραφία και να ξέρεις τη χρησιμότητα κάθε ακτινογραφίας που κάνεις. Η ακτινογραφική αξιολόγηση των ακτινογραφιών είναι επίσης πολύ σημαντική για να είναι εύκολη η αναγνώριση των λαθών που έχουν γίνει ώστε να μπορούν να διορθωθούν με ευκολία.
Η μεθοδική προσέγγιση, η ακρίβεια στις κινήσεις και η εμπειρία από την πρακτική είναι πολύ σημαντικές για την ανάπτυξη σωστών συνηθειών τοποθέτησης. Η ανάπτυξη όλων αυτών των ικανοτήτων θα σου επιτρέψει να δρας σαν ένας σκεπτόμενος τεχνολόγος ακτινολόγος που μπορεί εύκολα να προσαρμοστεί σε νέες συνθήκες και περιστάσεις.
Ορισμένες γνώσεις ανατομίας και τραυματιολογίας της ωμικής ζώνης θα σε βοηθήσουν σημαντικά στην κατανόηση αυτής της ενότητας. Για να ελέγξεις τις γνώσεις σου για το υλικό αυτής της ενότητας συμπλήρωσε αρχικά το Ερωτηματολόγιο Αυτοαξιολόγησης της Ανατομίας της Ωμικής ζώνης.
Για τις βασικές προβολές αυτής της ενότητας μελέτησε το υλικό που παρουσιάζεται στο Κεφάλαιο 4 του βιβλίου Κουμαριανός, Δ. (2013). Άτλας Ακτινολογικών Προβολών (3η εκδ.). Αθήνα. Τόμος 1: Βασικές Προβολές, σελ. 111-121. Συμπληρωματικά χρήσιμο είναι να συμβουλευτείς και τουλάχιστον μια από τις παρακάτω βιβλιογραφικές παραπομπές:
•Frank, E. D., Long, B. W., & Smith, B. J. (Eds.). (2011). Merrill’s Atlas of Radiographic Positions and Radiologic Procedures (12th ed.): Mosby. Chapter 5: Shoulder Girdle,
•Bontrager, K. L., & Lampignano, J. P. (Eds.). (2014). Textbook of Radiographic Positioning and related anatomy (8th ed.): Mosby. Chapter 5: Humerus and Shoulder Girdle,
•Whitley, A. S., Sloane, C., Hoadley, G., Moore, A. D., & Alsop, C. W. (Eds.). (2005). Clark’s positioning in Radiography (12th ed.): Hodder Arnold Publication. Chapter 3: The shoulder,
•Greathouse, J. S. (2006). Radiographic Positioning & Procedures: A Comprehensive Approach: Delmar. Chapter 4: Upper Limb and Shoulder Girdle.
Όταν αισθανθείς ασφαλής με το παραπάνω υλικό, προσπάθησε να απαντήσεις στις Ερωτήσεις Ανασκόπησης της ενότητας. Οι ερωτήσεις αφορούν όρους και έννοιες στους οποίους πρέπει να δώσεις ιδιαίτερη προσοχή. Βάλε ένα σημάδι δίπλα σε κάθε ερώτηση που κατανοείς με επιτυχία.
Στη συνέχεια, εκπόνησε τις Μαθησιακές Δραστηριότητες της ενότητας μόνος σου ή σε συνεργασία με τον εκπαιδευτή σου στο εργαστήριο. Οι δραστηριότητες αυτές θα σε βοηθήσουν να συνδέσεις τις γνώσεις σου με την κλινική πράξη και να ενδυναμώσεις την κατανόηση πολλών εννοιών της ενότητας.
Μετά τα παραπάνω θα είσαι έτοιμος για το Ερωτηματολόγιο Αυτοαξιολόγησης των Προβολών της Ωμικής ζώνης. Με αυτό το ερωτηματολόγιο θα αξιολογήσεις τις γνώσεις που απόκτησες και θα επανεξετάσεις και ελέγξεις τους βασικούς όρους και έννοιες της ενότητας. Η βαθμολογία σου σε αυτό το τεστ θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 75/100. Σε περίπτωση που είναι χαμηλότερη θα πρέπει να μελετήσεις εκ νέου το υλικό αυτής της ενότητας προτού προσέλθεις στο τελικό της τεστ.
4.1. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΩΜΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ
1.Το ακρώμιο είναι μια απόφυση:
A. της κλείδας.
B. της ωμοπλάτης.
Γ. του στέρνου.
Δ. του βραχιονίου.
2.O υπερακάνθιος βόθρος βρίσκεται στην πρόσθια επιφάνεια της ωμοπλάτης.
A. Σωστό.
B. Λάθος.
Οι ερωτήσεις 3-7 αναφέρονται στην παρακάτω εικόνα:
Εικόνα 4.1. (© 1994 Κουμαριανός Δ.).
3.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στην κορακοειδή απόφυση; __________
4.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στον υπερακάνθιο βόθρο; __________
5.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στον υπακάνθιο βόθρο; __________
6.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στο μασχαλιαίο χείλος; __________
7.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στο έξω χείλος; __________
Οι ερωτήσεις 8-9 αναφέρονται στην παρακάτω εικόνα:
Εικόνα 4.2. (© 1994 Κουμαριανός Δ.).
8.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στην ωμογλήνη; __________
9.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στην αύλακα του δικέφαλου; __________
4.2. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΣ
1.Σε ποιες θέσεις μπορεί να γίνει η ακτινογραφική εξέταση της ωμικής ζώνης;
Η ακτινολογική εξέταση της άρθρωσης του ώμου μπορεί να γίνει με τον ασθενή ύπτιο ή όρθιο, αν και στις περισσότερες περιπτώσεις η όρθια θέση είναι πιο βολική για τον ασθενή.
2.Κατά την ακτινογραφική εξέταση της ωμικής ζώνης πώς επιτυγχάνεται η ακτινοπροστασία των οφθαλμών;
Για την ακτινοπροστασία των οφθαλμών, κατά την τοποθέτηση του ασθενούς το κεφάλι του θα πρέπει να στρέφεται αντίθετα από την εξεταζόμενη πλευρά.
3.Ποιες διαφορές υπάρχουν μεταξύ της κλασικής π-ο προβολής ώμου και της π-ο προβολής γληνοβραχιόνιας άρθρωσης;
Φυσιολογικά, η ωμοπλάτη σχηματίζει γωνία με το μέσο οβελιαίο επίπεδο του σώματος. Επειδή λοιπόν κατά την προσθιοπίσθια προβολή του ώμου, η ωμοπλάτη σχηματίζει γωνία με τον υποδοχέα εικόνας (Εικόνα 4.3), για μία πραγματικά προσθιοπίσθια προβολή της γληνοβραχιόνιας άρθρωσης (true AP shoulder projection) ο ασθενής θα πρέπει να τοποθετείται με την ωμοπλάτη παράλληλη με τον υποδοχέα εικόνας, σε στροφή δηλαδή περίπου 45° (προσθιοπίσθια προβολή γληνοβραχιόνιας άρθρωσης). Η π-ο προβολή της γληνοβραχιόνιας άρθρωσης συνήθως γίνεται με ουραία κλίση για την ικανοποιητικότερη ανάδειξη του υπακρωμιακού χώρου.
Εικόνα 4.3. Ενώ στην κλασική προσθιοπίσθια προβολή ώμου (αριστερά) η ωμογλήνη αναδεικνύεται ωοειδής, στην προσθιοπίσθια προβολή γληνοβραχιόνιας άρθρωσης (45° οπίσθια λοξή προβολή, δεξιά) το πρόσθιο και το οπίσθιο χείλος της ωμογλήνης συμπροβάλλονται (© 1994 Κουμαριανός Δ.).
4.Πώς πρέπει να ελέγχεται ο βαθμός στροφής του βραχιονίου κατά την ακτινογραφική εξέταση της ωμικής ζώνης;
Ο έλεγχος του βαθμού στροφής του βραχιόνιου δε θα πρέπει να γίνεται από την σχετική θέση του άκρου χεριού, αλλά από τη σχετική θέση του αντιβραχίου σε σχέση με τον υποδοχέα εικόνας:
•όταν η γραμμή που ενώνει τους επικόνδυλους (Εικόνα 4.4, 1) είναι παράλληλη με τον υποδοχέα εικόνας, το βραχιόνιο είναι σε προσθιοπίσθια προβολή και το μείζον βραχιόνιο όγκωμα (2) προβάλλει πλάγια προς τα έξω.
•όταν η γραμμή που ενώνει τους επικόνδυλους είναι κάθετη στον υποδοχέα εικόνας, το βραχιόνιο είναι σε πλάγια προβολή και το έλασσον βραχιόνιο όγκωμα (3) προβάλλει προς τα έσω.
Εικόνα 4.4. Άνω άκρο του δεξιού βραχίονα προβαλλόμενο στο κάτω άκρο του βραχιόνιου οστού, άποψη από πάνω, σε έξω (αριστερά) και σε έσω στροφή (δεξιά). 4. Αύλακα του δικέφαλου, 5. Ωμογλήνη (© 1994 Κουμαριανός Δ.).
5.Σε τι χρησιμεύουν οι κατά μέτωπο ακτινογραφίες του ώμου σε έξω και έσω στροφή;
Με την έξω στροφή αναδεικνύεται ικανοποιητικά το μείζον βραχιόνιο όγκωμα, ενώ σε έσω στροφή το μείζον βραχιόνιο όγκωμα συμπροβάλλεται με την κεφαλή του βραχιόνιου και το έλασσον βραχιόνιο όγκωμα προβάλλεται πάνω στη γληνοβραχιόνια άρθρωση (Εικόνα 4.5). 'Οταν η κατά μέτωπο προβολή ώμου με το βραχιόνιο σε έξω στροφή συνοδεύεται από ορθογωνιακή προβολή, π.χ. από τη διαμασχαλιαία προβολή ώμου σε χρόνιες παθήσεις του ώμου (De Smet, 1980a) ή από τη διαωμοπλατιαία προβολή σε τραυματικό ώμο (De Smet, 1980b), η προσθιοπίσθια ακτινογραφία σε έσω στροφή μπορεί να παραλειφθεί χωρίς σημαντική απώλεια της διαγνωστικής ακρίβειας.
Εικόνα 4.5. Π-ο ακτινογραφίες γληνοβραχιόνιας άρθρωσης, σε έξω στροφή (αριστερά) και σε έσω στροφή (δεξιά). Μαύρη κουκίδα = μείζον βραχιόνιο όγκωμα, λευκή κουκίδα = έλασσον βραχιόνιο όγκωμα (© 1999 Κουμαριανός Δ.).
6.Ποιοι τένοντες σχηματίζουν το μυοτενόντιο στροφικό πέταλο και πώς εκδηλώνεται κλινικά η βλάβη του;
Οι τένοντες του υπερακάνθιου, του υπακάνθιου και του ελάσσονος στρογγύλου μυός ενώνονται μεταξύ τους και σχηματίζουν κοινό μυοτενόντιο στροφικό πέταλο (rotator cuff), το οποίο εφάπτεται και συμφύεται με τον αρθρικό θύλακο (Εικόνα 4.6). Οι περισσότερες από τις περιαρθρικές παθήσεις του ώμου οφείλονται σε βλάβη αυτού του μυοτενόντιου πέταλου και ιδιαίτερα σε αποτιτανώσεις του υπερακάνθιου μυ. Κάθε κίνηση σε περίπτωση τενοντίτιδας προκαλεί πόνο και ιδιαίτερα η προσπάθεια απαγωγής από 60° - 120°, λόγω προστριβής του διογκωμένου τένοντα του υπερακάνθιου μεταξύ του μείζονος βραχιόνιου ογκώματος και του ακρώμιου (σύνδρομο επώδυνου τόξου).
Εικόνα 4.6. Οπίσθια άποψη του δεξιού ώμου (αριστερά): μύες του τενόντιου πετάλου. 1. Υπερακάνθιος, 2. Άνω βοθρίο μείζονος βραχιονίου ογκώματος, 3. Υπακάνθιος, 4. Μέσο βοθρίο μείζονος βραχιονίου ογκώματος, 5. Ελάσσων στρογγύλος, 6. Κάτω βοθρίο μείζονος βραχιονίου ογκώματος. Πρόσθια άποψη του δεξιού ώμου (δεξιά): υποπλάτιος μύς (7). 8 Έλασσον βραχιόνιο όγκωμα (© 1994 Κουμαριανός Δ.).
7.Ποιες ακτινογραφίες είναι απαραίτητες για την ανάδειξη αποτιτανώσεων στο μυοτενόντιο στροφικό πέταλο;
Για την ανάδειξη αποτιτανώσεων στο μυοτενόντιο στροφικό πέταλο λαμβάνονται ακτινογραφίες σε διάφορες θέσεις στροφής για τη μελέτη της έκφυσης του υπερακάνθιου, του υπακάνθιου, του ελάσσονος στρογγύλου και του υποπλάτιου:
•Για την ανάδειξη της έκφυσης του υπερακάνθιου, λαμβάνεται π-ο ακτινογραφία γληνοβραχιόνιας άρθρωσης ή ώμου με το βραχιόνιο σε θέση έξω στροφής.
•Για τη μελέτη τυχόν αποτιτάνωσης του υπακάνθιου ή του ακρωμιοκορακοειδούς συνδέσμου και τη μελέτη τυχόν υπακρωμιακών οστεόφυτων λαμβάνεται π-o ακτινογραφία γληνοβραχιόνιας άρθρωσης ή ώμου με το βραχιόνιο σε θέση έξω στροφής και με τη λυχνία 20° (15° - 35°) ουραία, ώστε η κεντρική ακτίνα να είναι παράλληλη με τη ψηλαφητή επιφάνεια του ακρώμιου (Εικόνα 4.7).
•Για την ανάδειξη της έκφυσης του ελάσσονος στρογγύλου, λαμβάνεται π-ο ακτινογραφία γληνοβραχιόνιας άρθρωσης ή ώμου με το βραχιόνιο σε θέση έσω στροφής.
•Για την ανάδειξη της έκφυσης του υποπλάτιου, λαμβάνεται διαμασχαλιαία ακτινογραφία ώμου με το βραχιόνιο σε θέση έξω στροφής ή κατ’ εφαπτόμενη ακτινογραφία της αύλακας του δικέφαλου.
Εικόνα 4.7. Π-ο ακτινογραφία ώμου σε έξω στροφή με την κεντρική ακτίνα κάθετη (αριστερά) και με την κεντρική ακτίνα 20° ουραία (δεξιά): αποτιτάνωση του τένοντα του υπακάνθιου (© 1999 Κουμαριανός Δ.).
8.Πώς πρέπει να ελέγχεται η θέση της ωμοπλάτης στην πλάγια προβολή ωμοπλάτης ώστε να προβάλλει κάθετα στον υποδοχέα εικόνας σε σχήμα Υ;
Ο ασθενής θα πρέπει να στρέφεται προς τα εμπρός, έτσι ώστε η γραμμή που ενώνει την κορυφή του ακρωμίου και την άνω γωνία της ωμοπλάτης να προβάλλει κάθετα στον υποδοχέα εικόνας. Για τον εντοπισμό της κορυφής του ακρωμίου, θα πρέπει να γίνεται ψηλάφηση της άνω επιφάνειας της κλείδας προς τα έξω μέχρι το σημείο όπου καταλήγει στην άνω έξω πλευρά του ώμου. Για τον εντοπισμό της άνω γωνίας της ωμοπλάτης, θα πρέπει να γίνεται ψηλάφηση του νωτιαίου χείλους της ωμοπλάτης μέχρι το άνω όριο του.
9.Γιατί είναι απαραίτητη η λήψη ορθογωνιακών προβολών στον ώμο; Ποια προβολή μπορεί να χρησιμεύσει ως πλάγια προβολή;
Για την πλήρη μελέτη του ώμου είναι απαραίτητο να λαμβάνεται και μία πλάγια προβολή, δηλαδή μία ακόμη προβολή σε ορθογωνιακό επίπεδο σε σχέση με την κατά μέτωπο προβολή. Κλασικό παράδειγμα είναι η δυσκολία διάγνωσης οπίσθιου εξαρθρήματος του ώμου με μόνη την π-ο ακτινογραφία ώμου (Εικόνα 4.8).
Εικόνα 4.8. Οπίσθιο εξάρθρημα αριστερού ώμου: π-ο ακτινογραφία (μέσο), διαμασχαλιαία ακτινογραφία πριν την ανάταξη (πάνω) και μετά την ανάταξη (κάτω). Η διάγνωση με μόνη την π-ο ακτινογραφία είναι δύσκολη (© 1999 Κουμαριανός Δ.).
Ως πλάγια προβολή του ώμου μπορεί να χρησιμεύσει η διαωμοπλατιαία προβολή, η διαμασχαλιαία προβολή ή η διαθωρακική προβολή:
•Η διαωμοπλατιαία προβολή θα πρέπει να προτιμάται στους τραυματισμένους ασθενείς. Η προβολή αυτή είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για την ανάδειξη εξαρθρημάτων, τη διερεύνηση τυχόν κατάγματος και την επιβεβαίωση της ανάταξης.
•H διαμασχαλιαία προβολή είναι χρήσιμη για τη διερεύνηση των αιτιών περιαρθρικών παθήσεων στον ώμο και για την αξιολόγηση της ωμογλήνης. Συνδυασμένη μελέτη αυτής της ακτινογραφίας με την π-ο ακτινογραφία ώμου με το βραχιόνιο σε έξω στροφή, αποκαλύπτει το 99,3% των χρόνιων ανωμαλιών του ώμου (μελέτη μόνο της π-ο ακτινογραφίας αποκαλύπτει το 88,3% των χρόνιων ανωμαλιών του ώμου, De Smet, 1980a).
•Η διαθωρακική προβολή του ώμου είναι δύσκολη προβολή από τεχνικής απόψεως και δεν είναι συνήθως ιδιαίτερα πληροφοριακή για τη μελέτη του ώμου. Για αυτούς τους λόγους, συνήθως αποφεύγεται.
10.Σε ποια σημεία εντοπίζεται το κάταγμα της κλείδας και γιατί εμφανίζει τυπική παρεκτόπιση;
Το κάταγμα της κλείδας είναι σχετικά συχνό, ιδίως στα παιδιά, και συμβαίνει συνήθως ύστερα από πτώση πάνω σε τεντωμένο άκρο. Το κάταγμα συνήθως εντοπίζεται στο μέσο τριτημόριο (80%) και σπανιότερα στο ακρωμιακό (15%) ή στο στερνικό (5%). Η παρεκτόπιση είναι τυπική, επειδή το κεντρικό τμήμα έλκεται προς τα πάνω από τον στερνοκλειδομαστοειδή, ενώ το έξω τμήμα παρεκτοπίζεται προς τα κάτω από το βάρος του βραχίονα.
4.3. ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Οι παρακάτω δραστηριότητες θα σε βοηθήσουν να συνδέσεις τις γνώσεις σου με την κλινική πράξη και θα σε βοηθήσουν σημαντικά να ενδυναμώσεις την κατανόηση πολλών εννοιών αυτής της ενότητας. Ιδιαίτερα θα πρέπει να εξασκηθείς στην τοποθέτηση των παρακάτω θέσεων είτε πάνω σου είτε πάνω σε κάποιον άλλο σε συνεργασία με τον εκπαιδευτή σου στο εργαστήριο. Θα πρέπει να μπορείς να εκτελείς όλες τις κινήσεις με ευκολία, χωρίς καθυστέρηση και με την σωστή σειρά. Βάλε ένα σημάδι δίπλα σε κάθε στόχο που συμπληρώνεις με επιτυχία.
1.Να τοποθετείς σωστά στο διαφανοσκόπιο ακτινογραφίες της ωμικής ζώνης.
2.Να αναγνωρίζεις και να περιγράφεις τα κύρια ακτινοανατομικά μόρια οστών και αρθρώσεων σε ακτινογραφίες της ωμικής ζώνης.
3.Να επιδεικνύεις τον τρόπο τοποθέτησης του άνω άκρου σε έξω και έσω στροφή για τον ακτινολογικό έλεγχο του ώμου.
4.Να επιδεικνύεις τον τρόπο τοποθέτησης της ωμοπλάτης σε πλάγια προβολή ώστε να προβάλλει κάθετα στον υποδοχέα εικόνας σε σχήμα Υ.
5.Να μπορείς να αναγνωρίσεις αν μια ακτινογραφία ώμου έχει γίνει με π-ο προβολή ώμου ή γληνοβραχιόνιας άρθρωσης.
6.Να επιδεικνύεις και να εκτελείς πάνω σου ή σε άλλο φοιτητή τις παρακάτω προβολές.
Εκτέλεσε και περιέγραψε όλα τα βήματα (προετοιμασία, τοποθέτηση, επικέντρωση), από τη στιγμή που θα πάρεις το παραπεμπτικό μέχρι που θα κάνεις την έκθεση (μπορείς να παραλείψεις την αφαίρεση των ρούχων).
(__) Π-ο προβολή γληνοβραχιόνιας άρθρωσης.
(__) Π-ο προβολή ώμου σε έξω και έσω στροφή.
(__) Π-ο προβολή ωμοπλάτης.
(__) Πλάγια προβολή ωμοπλάτης.
(__) Ο-π προβολή κλείδας 20° ουραία.
7.Να επιδεικνύεις και να εκτελείς σε άλλο φοιτητή τις προηγούμενες προβολές κατάλληλα τροποποιημένες όταν ο ασθενής είναι τραυματισμένος.
8.Χρησιμοποιώντας τις ακτινογραφίες που θα σου δώσει ο εκπαιδευτής σου, να μπορείς να εφαρμόσεις τα κριτήρια αξιολόγησης και να προτείνεις τις κατάλληλες διορθωτικές κινήσεις.
9.Χρησιμοποιώντας τις ακτινογραφίες που θα σου δώσει ο εκπαιδευτής σου, να αναγνωρίζεις και να δικαιολογείς ποιες ακτινογραφίες είναι αποδεκτές από απόψεως παραγόντων έκθεσης, ποιες είναι υποεκτεθειμένες και ποιες είναι υπερεκτεθειμένες.
10.Χρησιμοποιώντας τις ακτινογραφίες που θα σου δώσει ο εκπαιδευτής σου, να αναγνωρίζεις και να δικαιολογείς ποιες ακτινογραφίες είναι αποδεκτές από τεχνικής απόψεως και ποιες χρειάζονται επανάληψη. Στις τελευταίες, να αναπτύσσεις και να δικαιολογείς τις κατάλληλες διορθωτικές κινήσεις.
11.Αν υπάρχει κατάλληλο ομοίωμα, πραγματοποίησε την προβολή που θα σου υποδείξει ο εκπαιδευτής σου.
4.4. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΡΟΒΟΛΩΝ ΩΜΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ
1.Αν σε μια π-ο ακτινογραφία γληνοβραχιόνιας άρθρωσης, το μείζον βραχιόνιο όγκωμα δεν προβάλλει προς τα έξω, η έκθεση έγινε με το αντιβράχιο:
A. σε ουδέτερη θέση.
B. σε έξω στροφή.
Γ. σε έσω στροφή.
Δ. σε απαγωγή.
2.Στην π-ο προβολή γληνοβραχιόνιας άρθρωσης, η κεντρική ακτίνα διέρχεται:
A. από την κορακοειδή απόφυση.
B. από την ακρωμιοκλειδική άρθρωση.
Γ. από το μέσο της κλείδας.
Δ. από την κεφαλή του βραχιονίου.
3.Για την ικανοποιητικότερη ανάδειξη της οστικής υφής της κλείδας, ο ασθενής θα πρέπει να βρίσκεται:
A. σε ύπτια θέση.
B. σε ΔΠΛ θέση.
Γ. σε πλάγια θέση.
Δ. σε πρηνή θέση.
4.Στην ο-π προβολή κλείδας, ασθενής με ευμεγέθεις ώμους απαιτεί _________ κλίση από αυτή ενός ασθενούς με λεπτούς ώμους.
A. μεγαλύτερη
B. μικρότερη
5.Στην ο-π προβολή κλείδας:
A. η κεντρική ακτίνα έχει κλίση περίπου 20° ουραία.
B. η κεντρική ακτίνα έχει κλίση περίπου 20° κεφαλικά.
Γ. η κεντρική ακτίνα είναι κάθετη.
Δ. τίποτα από τα παραπάνω.
6.Οι ακτινογραφίες του ώμου που λαμβάνονται για την ανάδειξη αποτιτανώσεων στο τενόντιο πέταλο κυρίως θα πρέπει να:
A. είναι ελαφρά υπερεκτεθειμένες.
B. είναι ελαφρά υποεκτεθειμένες.
Γ. έχουν υψηλή αντίθεση.
Δ. έχουν χαμηλή αντίθεση.
7.Σε περίπτωση υποψίας κατάγματος της κορακοειδούς απόφυσης, λαμβάνεται ακτινογραφία:
A. του καρπού.
B. του βραχιονίου.
Γ. της ωμοπλάτης.
Δ. του αγκώνα.
8.Κατά την πλάγια προβολή ωμοπλάτης:
A. η κεντρική ακτίνα είναι κάθετη στο νωτιαίο χείλος της ωμοπλάτης.
B. η κεντρική ακτίνα είναι κάθετη στο άνω χείλος της ωμοπλάτης.
Γ. ο ασθενής είναι σε πλάγια θέση.
Δ. το σύστοιχο άκρο είναι σε έκταση.
9.Με τον αγκώνα σε κάμψη 90°, όταν το αντιβράχιο σχηματίζει έξω γωνία 45° με το μέσο οβελιαίο επίπεδο, το βραχιόνιο βρίσκεται:
A. σε έξω στροφή.
B. σε έσω στροφή.
Γ. σε ουδέτερη θέση.
Δ. σε απαγωγή.
10.Με τον αγκώνα σε κάμψη 90°, όταν το αντιβράχιο σχηματίζει έσω γωνία 45° με το μέσο οβελιαίο επίπεδο, το βραχιόνιο βρίσκεται:
A. σε έξω στροφή.
B. σε έσω στροφή.
Γ. σε ουδέτερη θέση.
Δ. σε απαγωγή.
11.Με τον αγκώνα σε κάμψη 90°, όταν το αντιβράχιο είναι παράλληλο με το μέσο οβελιαίο επίπεδο, το βραχιόνιο βρίσκεται:
A. σε έξω στροφή.
B. σε έσω στροφή.
Γ. σε ουδέτερη θέση.
Δ. σε απαγωγή.
12.Ποιο από τα παρακάτω δεν ισχύει στην π-ο ακτινογραφία γληνοβραχιόνιας άρθρωσης;
A. Ο γληνοβραχιόνιος αρθρικός χώρος είναι ανοικτός.
B. Το έλασσον βραχιόνιο όγκωμα προβάλλει προς τα έξω.
Γ. Η κορακοειδής απόφυση προβάλλει πάνω στην κεφαλή του βραχιονίου.
Δ. Η κεφαλή του βραχιονίου προβάλλεται κάτω από το ακρώμιο.
13.Ποιο από τα παρακάτω δεν ισχύει στην π-ο προβολή γληνοβραχιόνιας άρθρωσης;
A. Το επίπεδο της εξεταζόμενης ωμοπλάτης είναι παράλληλο με το επίπεδο του υποδοχέα εικόνας.
B. Η επικέντρωση γίνεται 2 cm κάτω από το ακρωμιακό μισό της κλείδας.
Γ. Η κεντρική ακτίνα έχει κλίση 20° κεφαλικά.
Δ. Το βραχιόνιο ακινητοποιείται σε θέση πλήρους έξω στροφής.
14.Σε μια π-ο ακτινογραφία ώμου σε έξω στροφή, το μείζον βραχιόνιο όγκωμα:
A. προβάλλει προς τα έξω.
B. προβάλλει προς τα έσω.
Γ. συμπροβάλλεται με τη βραχιόνια κεφαλή.
Δ. συμπροβάλλεται με το έλασσον βραχιόνιο όγκωμα.
15.Στην π-ο προβολή γληνοβραχιόνιας άρθρωσης, το βραχιόνιο, όταν δεν αναφέρεται αλλιώς, ακινητοποιείται σε θέση:
A. πλήρους έξω στροφής.
B. πλήρους έσω στροφής.
Γ. ουδέτερης θέσης.
Δ. δεν έχει σημασία η θέση στροφής.
16.Για την ικανοποιητική ανάδειξη του ελάσσονος βραχιονίου ογκώματος, το βραχιόνιο τοποθετείται σε θέση πλήρους:
A. έξω στροφής.
B. έσω στροφής.
17.Το έλασσον βραχιόνιο όγκωμα αναδεικνύεται ικανοποιητικά:
A. σε π-ο προβολή ώμου με το βραχιόνιο σε έσω στροφή.
B. σε π-ο προβολή ώμου με το βραχιόνιο σε έξω στροφή.
Γ. στη διαθωρακική προβολή.
Δ. στη διαωμοπλατιαία προβολή.
18.Ποια από τις παρακάτω προβολές είναι χρήσιμη για τη μελέτη της σχέσης της κεφαλής του βραχιονίου και της ωμογλήνης;
A. Π-ο προβολή ώμου σε έξω στροφή.
B. Π-ο προβολή ώμου σε έσω στροφή.
Γ. Π-ο προβολή γληνοβραχιόνιας άρθρωσης.
Δ. Π-ο προβολή ωμοπλάτης.
19.Στην πλάγια προβολή ωμοπλάτης, η επικέντρωση γίνεται:
A. στην κορακοειδή απόφυση.
B. στην άρθρωση του ώμου.
Γ. στο μέσο του νωτιαίου χείλους της ωμοπλάτης.
Δ. στην κάτω γωνία της ωμοπλάτης.
20.Στην ο-π προβολή κλείδας, η κεντρική ακτίνα είναι:
A. 10° - 15° ουραία.
B. 10° - 15° κεφαλικά.
Γ. 15° - 25° ουραία.
Δ. 15° - 25° κεφαλικά.
21.Στην ο-π προβολή κλείδας θα πρέπει να περιλαμβάνονται η ακρωμιοκλειδική και η στερνοκλειδική άρθρωση.
A. Σωστό
B. Λάθος
22.Στην π-ο προβολή ωμοπλάτης, το άνω άκρο φέρεται:
A. σε προσαγωγή.
B. σε απαγωγή.
Γ. σε πρηνισμό.
Δ. σε έσω στροφή.
Οι ερωτήσεις 23-25 αναφέρονται στην παρακάτω εικόνα:
Εικόνα 4.9. (© 1994 Κουμαριανός Δ.).
23.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στην κορακοειδή απόφυση; __________
24.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στο ακρώμιο; __________
25.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στο μείζον βραχιόνιο όγκωμα; __________
Οι ερωτήσεις 26-28 αναφέρονται στην παρακάτω εικόνα:
Εικόνα 4.10. (© 1994 Κουμαριανός Δ.).
26.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στο μείζον βραχιόνιο όγκωμα; __________
27.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στο έλασσον βραχιόνιο όγκωμα; __________
28.Η ακτινογραφία έχει γίνει με το βραχιόνιο σε έξω στροφή.
A. Σωστό.
B. Λάθος.
Οι ερωτήσεις 29-32 αναφέρονται στην παρακάτω εικόνα:
Εικόνα 4.11. (© 1994 Κουμαριανός Δ.).
29.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στην ωμογλήνη; __________
30.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στην κορακοειδή απόφυση; __________
31.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στο ακρώμιο; __________
32.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στην κλείδα; __________
Οι ερωτήσεις 33-36 αναφέρονται στην παρακάτω εικόνα:
Εικόνα 4.12. (© 1994 Κουμαριανός Δ.).
33.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στην κορακοειδή απόφυση; __________
34.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στην ωμογλήνη; __________
35.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στο ακρώμιο; __________
36.Ποιος αριθμός αντιστοιχεί στο σώμα της ωμοπλάτης; __________
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ
Ερωτηματολόγιο Αυτοαξιολόγησης Ανατομίας Ωμικής ζώνης
1. Β
2. Β
3. 1
4. 12
5. 13
6. 4
7. 4
8. 1
9. 6
Ερωτηματολόγιο Αυτοαξιολόγησης Προβολών Ωμικής ζώνης
1. Γ
2. Α
3. Δ
4. Α
5. Α
6. Β
7. Γ
8. Α
9. Α
10. Β
11. Γ
12. Β
13. Γ
14. Α
15. Α
16. Β
17. Α
18. Γ
19. Γ
20. Γ
21. Α
22. Β
23. 3
24. 2
25. 1
26. 2
27. 1
28. Β
29. 2
30. 4
31. 1
32. 5
33. 4
34. 2
35. 1
36. 3
ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ
Εικόνα 4.1, Εικόνα 4.2, Εικόνα 4.3, Εικόνα 4.4, Εικόνα 4.6, Εικόνα 4.9, Εικόνα 4.10, Εικόνα 4.11, Εικόνα 4.12 © Κουμαριανός, Δ. (1999). Ακτινογραφική Ανατομία & Προβολές. Αθήνα, χρήση μετά από έγγραφη άδεια. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή των παραπάνω εικόνων, με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά, στο πρωτότυπο ή σε μετάφραση ή άλλη διασκευή χωρίς γραπτή άδεια του δημιουργού. Copyright © All Rights Reserved.
Εικόνα 4.5, Εικόνα 4.7, Εικόνα 4.8 © Κουμαριανός, Δ. (1994). Άτλας Ακτινολογικών Προβολών και Ακτινοανατομίας. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, χρήση μετά από έγγραφη άδεια. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή των παραπάνω εικόνων, με οποιονδήποτε τρόπο, τμηματικά ή περιληπτικά, στο πρωτότυπο ή σε μετάφραση ή άλλη διασκευή χωρίς γραπτή άδεια του δημιουργού. Copyright © All Rights Reserved.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
De Smet, A. A. (1980a). Axillary projection in radiography of the nontraumatized shoulder. AJR Am J Roentgenol, 134(3), 511-514. doi: 10.2214/ajr.134.3.511
De Smet, A. A. (1980b). Anterior oblique projection in radiography of the traumatized shoulder. AJR Am J Roentgenol, 134(3), 515-518. doi: 10.2214/ajr.134.3.515
